[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]Dengbej kelime manası olarak sese biçim,hayat,renk veren anlamındadır.
Denbejlerin seslerini kullanarak yarattıkları yapıtlara "Kelam"/''Klam'' denir..
Kürt sözlü edebiyatında önemli bir yeri bulunan dengbejler;klamlarıyla tarihe tanıklık eden ve o tarihi, yaşananları günümüze kadar taşımış kürt ozanlarıdır.
Dengbej kelimesi Kürtçe’de bir sözü sözle aktarmak anlamını içerir. ‘Deng’ ses, ‘Bej’ söyle, aktar anlamındadır.
Kürtler tarihleri boyunca kültürlerini sözle icra etmek zorunda bırakılmıştır. Kürt kültürünü sonraki kuşaklara aktarmak işini bile yine ve ne yazık ki bu iki dudak arasındaki sesler üstlenmiştir. Yaşadıkları bütün coğrafyalarda ve zamanlarda baskıya maruz kalan Kürtlerin yazı ile olan mesafeli ilişkisinin ardında da yine bu korku duygusu barınmaktadır. Bir dönem Bağdat Valisinin, yazı ve edebiyatla haşır neşir olan Kürt vatandaşlarını yakalama emri çıkardığı ve ele geçirilenlerin derisini yüzdürüp özel çerçevelere gerdirdiği bilinmektedir.
Söz uçarken yazının kaldığı düş türünü ters yüz eden Kürtler, müziğin yardımıyla bir dengbejlik müessesini yaratmış ve ortaya klamlar (manzum hikaye) ile lawjeler (mistik vaazler) çıkmıştır. Böylece Kürtlerin günlük yaşamlarının ufak ayrıntıları üzerine kurulu bir sözlü edebiyat başlamış ve bu anlatılar, muhtevasındaki melodiler sayesinde daha geniş kitlelerin ilgisine mazhar olmuştur..
Dengbejler; kürt halk ozanlarının kürtler tarafından çağrılış biçimidir. Anadolu'da var olduğu bilinen, köy köy gezip şarkı söyleme ekolunun Mezopotamya yöresindeki temsilcileridir kendileri.. Folklorik yapının temel direği olan sözel edebiyatın da taşıyıcılarıdır aynı zamanda.. Birçoğu herhangi bir enstrüman kullanmaz..Saf insan sesi kullanırlar..
Dengbej'lik Kürt halkının en eski, kültürünün temel alt yapısı ve onun için toplum bilimi, filozofluk, sözlü edebiyat vede siyasi ve tarihi bir misyondur. Büyük bir el ve iş birliği ile Kürtlerin ülkeleri işgal altına alınmış ve Kürtlerler kendi toprakları üzerinde yalnızlaştırılmıştır! Kürtlerin dili yasaklanmıştır! Özellikle kuzey Kürdistanda, kendi dili ile okumamış ve yazmamıştır.. Fakat Kürt kültürü, söz (Klam) , şarkı (stran) , hikaye, folklor ve kılık kıyafet yönü ile çok zengin vede çok güçlü bir temel taştır. Kürtler bu temel taş niteliğindeki kültürlerini, Dengbejler sayesinde omuzlayıp büyük bir itina ile koruyup günümüze taşıyabilmişlerdir. Dolayısıyla hiç kimsenin, Kürtlerin bu yönünü yok etmeye gücü yetememiştir! Kürt Dengbejleri Kürtler içinde, köşk-saray, köy-kasaba, dağ-taş, ova-yayla demeden çok gezmişlerdir. Kürtlerin yaşamlarını çok yakından görmüş, çok iyi tahlil etmiş, çok iyi tanımış vede birlikte paylaşmıştır.
Baştan başa doğayı, gülü-çiçeği, konuşmayı-sohbeti, insanların içinde kalmış söyleyecekleri, acı-tatlı, hikayeleri, gizli sevdaları, kavgaları-ihanetleri, yiğitlik-kahramanlıklarını, kürt kültüründeki destan, efsane, masal, halk hikayeleri, savaşları, aşiret ilişkilerini, kırsal hayatın ve sınıflı toplumun yarattığı genel kişilik özelliklerini ve diğer folklorik ögeleri sesle söylem arasındaki müzikal ahenk ve estetikle dile getirmişlerdir. Kürtlerin yaşamlarını her yönü ile sözlerinde (Klam)larında cok açık-berrak ve büyük bir özenle dile getirmişlerdir.
Dengbejler, doğanın, ovaların-yaylaların, özelliklerini, güzelliklerini, bazen yarin gerdanında işlemişlerdir. Bazen bir Dilberden bir buse alabilmek için, falakaya yatıp, ayağının altına yüzbir sopa, zindanlarda yüzbir yıl idam cezasına razı olmuşlardır. Bazen türlü-çeşit kumaş olup, kendilerini bir güzelin endamından, boyundan, aşağı salıvermiştir. Bazen bir yiğidin elinde kalkan olup zulme karşı durmuşlardır...