Bir Yüzyılın Kürt Ayaklanmaları [1900-2000]

admin Mesaj Sayısı : 426 Kayıt tarihi : 01/01/10

19 yüzyıl dünya dengelerinin değiştiği ve haritaların uzun bir aradan sonra değişmeye başladığı bir yüzyıl oldu 20 yüzyılın ilk çeyreği özellikle, Kürtlerin de bulunduğu Ortadoğu’yu değiştirdi ve Osmanlı gibi büyük devletler küçük ülkelere bölündü Sadece Ortadoğu’da 28 yeni ülkenin kurulduğu bu yüzyılda birçok halk gibi Kürtler de bağımsızlıkları için çeşitli ayaklanmalara başvurdular Birinci Dünya Savaşı sonrası gelişen politik ve diplomatik süreçte düşündükleri kazanımları elde edemeyen Kürtler, bir yüzyıl boyunca mücadele etmekten de geri durmadılar Coğrafyaları resmî olarak dört parçaya bölünen ve kimi zaman otonomik haklar elde eden Kürtler, 1900′lerin ilk yarısında kısa ömürlü de olsa bir Kürt Cumhuriyeti kurmayı başardılar 21 yüzyılın ilk yıllarında federal bir Kürt bölgesinin inşaası da bu temeller üzerinden gelişti ve Kürtler, böylelikle dünya dengeleri içerisinde belirleyici bir unsur haline geldiler Birinci Dünya Savaşı, İkinci Dünya Savaşı, Iran-Irak Savaşı, I Körfez Savaşı, Rusyanın dağılması ve II Körfez Savaşı gibi büyük dönemeçler geçiren Kürt halkının bu yüzyılda geçirmiş olduğu savaş ve başkaldırılarda yaklaşık iki buçuk milyon kayıp verdiği sanılmakta
1900 ile 2000 yılları arasında Kürt tarihi araştırmacıları tarafından kabul edilen Kürt ayaklanmaları şunlardır:

1905 – Bitlis-Bayezid Ayaklanması
1906 – Bişarê Çeto Ayaklanması
1907-1909 – Dersîm Direnişleri
1908 – Hemawendî Ayaklanması
1909 – Silêmanî Ayaklanması
1913 – Mele Selîm ve Şêx Şehabettîn Ayaklanması
1914 – Barzan Ayaklanması

1919 – Simko (İsmail Ağa) Ayaklanması (1922’ye kadar 3 kez)
24 Nisan 1919 – Uludere Goyî Aşireti Ayaklanması
11 Mayıs 1919 – Elîyê Batê Ayaklanması
21 Mayıs 1919 – I Berzencî Ayaklanması
27 Eylül 1919 – Kürdoğlu Musa Bey Direnişi (Konya)

1920 – Şivan Xudo İsyanı
1 Haziran-8 Eylülü 1920 – Milli Aşireti Ayaklanması
20 Mayıs 1920 – Cemilê Çeto Ayaklanması
6 Mart 1921 – Koçgirî Ayaklanması
3 Nisan 1923 – II Berzencî Ayaklanması
4 Eylül 1924 – Beytüşşebab Ayaklanması
13 Şubat 1925 – Şeyh Said Ayaklanması

10 Haziran 1925 – Nehrî Direnişi
7 Ağustos 1925 – Reşkotan ve Raman Direnişi
1926 – Serdar Reşid Ayaklanması (Rewanser - Doğu Kurdistan)
21 Ocak 1926 – Hazro Direnişi
21 Ocak 1926 – Mala Haco Ayaklanması (Nusaybin)

16 Mart 1926 – I Ağrı Ayaklanması
7 Ekim 1926 – Koçuşağı Ayaklanması
26 Mayıs 1927 – Mutkî Direnişi
13 Eylül 1927 – II Ağrı Ayaklanması
7 Ekim 1927 – Bicar Direnişi
1928 – Sason - Pervari ve Kozluk Ayaklanmaları
6 Temmuz 1929 – Asî Resûl Ayaklanması
20 Eylül 1929 – Tendürek Direnişi
26 Mayıs 1930 – Savur Direnişi
20 Haziran 1930 – Zilan Ayaklanması
21 Temmuz 1930 – Oramar Ayaklanması
7 Temmuz 1930 – III Ağrı Ayaklanması
24 Ekim 1930 – Pülümür Ayaklanması

4 Kasım 1930 – III Berzencî Ayaklanması
Kasım 1931 – Şêx Ehmed Barzanî Ayaklanması
21 Mart 1937 – Dersîm Ayaklanması
2 Mayıs 1941 – Reşîd Ali Geylanî Direnişi
1943 – I Mele Mustafa Barzanî Ayaklanması

1945-1946 – Mahabad Ayaklanması
11 Eylül 1961 – II Mele Mustafa Barzanî Ayaklanması
16 Mart 1979 – Komela Ayaklanması

15 Ağustos 1984 - Partîya Karkerên Kurdistan Ayaklanması
7 Nisan 1989 - Laçin Kürdistanı - Wekil Mustafayew Ayaklanması

7 Mart 1991 - I Güney Kürdistan Ayaklanması
4 Ekim 1992 - II Güney Kürdistan Ayaklanması

» 2- Kürt alfabesi
» Kürt televizyonları
» Tarihte Kürt basını